تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) روشی است که در آن از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تصویربرداری دقیق از ارگان‌ها و بافت‌های درون بدن استفاده می‌شود.
بیشتر دستگاه‌های ام آر ای بزرگ و لوله‌ای شکل هستند. زمانی که شما داخل دستگاه ام آر آی می‌شوید، میدان مغناطیسی باعث می‌شود که اتم‌های هیدروژن به طور موقتی در بدن شما تغییر جهت یابند. امواج رادیویی باعث همسو شدن اتم‌ها و ایجاد شدن سیگنال‌های بسیار ضعیف شده که برای ساختن عکس‌های مقطعی ام آر ای استفاده می‌شود.
دستگاه ام آر آی همچنین می‌تواند برای تولید عکس‌های سه بعدی که از زوایای مختلف دیده می‌شوند به کار برده شود.
ام آر ای مغز و نخاع
در بسیاری از موارد از ام آر آی برای تصویربرداری از مغز و نخاع استفاده می‌شود. این تصاویر غالباً برای کمک به تشخیص بیماری‌های زیر به کار برده می‌شوند:
- آنوریسم عروق مغزی
- اختلالات چشم و گوش داخلی
- اسکلروز چندگانه (ام اس)
- آسیب‌دیدگی‌های نخاعی
- سکته مغزی
- تومورهای مغزی
- آسیب‌دیدگی‌های مغز ناشی از وارد آمدن ضربه به سر
یکی از انواع ام آر ای، ام آر آی (MRI) عملکردی مغز است. با این روش تغییرات متابولیسمی ایجاد شده در مغز اندازه‌گیری می‌شود. همچنین با این روش آناتومی مغز بررسی شده و مشخص می‌شود که کدام قسمت مغز عملکرد بحرانی دارد. ام آر آی به مشخص شدن قسمت‌های کنترل حرکتی و زبانی در مغز افرادی که می‌خواهند عمل مغز انجام دهند کمک میکند. ام آر آی عملکردی همچنین برای ارزیابی آسیب‌دیدگی ناشی از جراحات سر و اختلالاتی نظیر بیماری آلزایمر به کار می‌رود.
ام آر آی قلب و عروق خونی
ام آر آی قلب و عروق خونی برای بررسی و ارزیابی موارد زیر به کار برده می‌شود:
- اندازه و عملکرد دهلیزهای قلب
- ضخامت و حرکت دیواره‌های قلب
- گستردگی آسیب‌دیدگی‌های ناشی از حملات یا بیماری‌های قلبی
- مشکلات ساختاری در آئورت مانند آئوریسم یا انسداد آئورت
- التهاب یا انسداد عروق خونی
ام آر آی ارگان‌های داخلی دیگر
ام آر ای ممکن است برای بررسی تومورها یا ناهنجاری‌های دیگر در بسیاری از ارگان‌های بدن به کار برده شود. برخی از این ارگان‌ها عبارتند از:
- کبد و مجرای صفراوی
- کلیه‌ها
- طحال
- پانکراس
- رحم
- تخمدان‌ها
- پروستات
ام آر آی استخوان‌ها و مفاصل
ام آر آی (MRI) همچنین برای ارزیابی قسمت‌های زیر در بدن نیز به کار برده می‌شود:
- ناهنجاری‌های مفصلی که به دلیل ضربه یا آسیب‌دیدگی‌های مکرر ایجاد شده‌اند مانند پارگی غضروف یا رباط‌ها
- ناهنجاری‌های دیسکی در ستون فقرات
- عفونت‌های استخوانی
- تومور استخوان و بافت نرم
ام آر آی سینه
ام آر آی همچنین ممکن است همراه با ماموگرافی برای تشخیص سرطان سینه به خصوص در زنانی که بافت توده‌ای در سینه دارند یا در آنهایی بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند انجام شود.
خطرات احتمالی
زآنجا که در MRI از میدان مغناطیسی قوی استفاده می‌شود، وجود تجهیزات فلزی در بدن ممکن است باعث ایجاد خطراتی شده یا بر قسمتی از تصاویر گرفته شده به روش ام آر آی تأثیر بگذارد. قبل از انجام ام آر آی به تکنسین آن در مورد استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی یا فلزی در بدن اطلاع دهید. برخی از این تجهیزات فلزی یا الکترونیکی عبارتند از:
- پروتزهای متحرک فلزی
- دریچه‌های مصنوعی قلب
- دیفیبلاتور متحرک قلب
- پیس میکر
- گیره‌های فلزی
- ایمپلنت‌های حلزونی
- گلوله یا هر شی‌ء فلزی دیگر
اگر شما خالکوبی کرده‌اید، از پزشک در مورد تأثیر آن بر تصاویر گرفته شده با ام آر ای سؤال کنید. برخی از جوهرهای تیره ممکن است حاوی مواد فلزی باشند.
قبل از انجام ام آر آی، به پزشک در مورد قصد خود برای بارداری اطلاع دهید. اثرات میدان مغناطیسی روی جنین هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. ممکن است پزشک از روش‌های جایگزین استفاده کرده یا تصویربرداری به روش ام آر آی را به تأخیر بیندازد.
قبل از انجام ام آر آی حتماً به پزشک و تکنسین دستگاه در مورد مشکلات کلیوی و کبدی خود اطلاع دهید زیرا بیماری‌های این ارگان‌ها ممکن است باعث ایجاد محدودیت در عوامل کنتراست تزریقی را در حین اسکن محدود کند.
نحوه آماده شدن برای انجام ام آر آی
قبل از انجام ام آر آی، میتوانید مطابق برنامه خود غذا خورده و داروهای خود را مصرف کنید مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد. معمولاً از شما خواسته می‌شود اشیای فلزی که ممکن است بر میدان مغناطیسی تأثیر بگذارند را از خود دور کنید. برخی از این وسایل عبارتند از:
- جواهرات
- گیره سر
- عینک
- ساعت
- کلاه‌گیس
- پروتزهای دندانی
- سمعک
- سینه‌بند
در حین انجام ام آر آی
دستگاه mri مانند یک لوله بزرگ باریک است که هر دو طرف آن باز است. شما روی یک تخت متحرک دراز کشیده و به سمت داخل این لوله هدایت می‌شوید. یک تکنسین از اتاق دیگری شما را تحت نظر دارد و شما میتوانید از طریق یک میکروفون با او صحبت کنید. اگر شما ترس از محوطه‌های بسته دارید (کلاستروفوبیا) به شما داروهایی داده می‌شود که در هنگام انجام ام آر آی خوابیده و اضطراب کمتری داشته باشید. بیشتر افراد این فرایند را بدون مشکل انجام می‌دهند.
دستگاه ام آر آی یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی هدایت شده اطراف شما ایجاد میکند. انجام این فرایند دردی به همراه ندارد. شما میدان مغناطیسی یا امواج رادیویی را احساس نمی‌کنید و قسمت متحرکی هم در اطراف شما وجود ندارد.
در حین انجام ام آر آی، قسمت داخلی مگنت، ضربات مکرر، ضربان و صداهای دیگری ایجاد میکند. استفاده از محافظ گوش یا گوش دادن به موسیقی می‌تواند اثر این نویزها را کاهش دهد.
در برخی موارد، ماده کنتراست که معمولاً گادولینیوم است ممکن است از طریق سیاهرگ‌های دست یا بازو تزریق به شما شود. ماده کنتراست برخی ظواهر تصویر را بهبود می‌بخشد. احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در اثر استفاده از ماده کنتراستی که در ام آر آی به کار برده می‌شود کمتر از ماده کنتراستی است که در سی تی اسکن استفاده می‌شود.
فرایند انجام ام آر آی ممکن است از 15 دقیقه تا بیش از یک ساعت طول بکشد. شما باید کاملاً بی‌تحرک باشید زیرا هر حرکتی باعث تار شدن عکس می‌شود.
در هنگام انجام ام آر آی عملکردی شما باید برخی کارها را انجام دهید که عبارتند از ضربه زدن با شصت به انگشتان دیگر، سائیدن سنباده یا پاسخ به پرسش‌هایی که از شما می‌شود. این کارها به مغز در کنترل فعالیت‌ها کمک میکند.